 |
| Eros depicted on an Attic red-figure bobbin ca 470 450 BC copy |
Η μεγάλη του Παντός ιδέα συνεκεντρώθη εις μίαν έκφρασιν ήτις αποτελεί το κορύφωμα της ανθρωπίνης δόξης. Πάσα μεγαλοφυία είναι απόρροια της ιδέας αυτής. Πάσα ψυχή που έχει απαλλαχθεί από το σκότος, απηλλάγη διότι είχε ενασμενισθεί την μεγάλην του Παντός ιδέαν. Η ανθρώπινος καρδία είναι το κέντρον όπου η μεγάλη του Παντός ιδέα έχει στήσει τον θρόνο της, αλλά ποία καρδία; Η καρδία εκείνη η οποία έχει απαλλαγεί εκ του σκώληκος της τυφλότητος και διαφθοράς. Αυτός είναι ο Έρως.
Έρως είναι υπόστασις υποκειμενική και υποπίπτει εις τας ανθρωπίνους αισθήσεις. Πάσα αίσθησις λαμβάνει Φως μεγαλείου εκ της υποκειμενικής του Έρωτος υποστάσεως. Αν ο ανθρώπινος νους δεν αποτελείτο από τας επιδαψιλεύσεις της φύσεως του Έρωτος, αείποτε το Παν θα ήτο Χάος κενόν. Ουδεμία αίσθησις θα απετέλει υπόστασιν, ουδεμία ψυχή θα είχε Εγώ, το παν θα ήτο έρεβος και η δόξα του Παντός αναισθησία, σιγή και ανυπαρξία. Αυτό είναι ο Έρως.
Το Χάος εγέννησε τον Έρωτα και ο Έρως τους Θεούς κατά την Κοσμογονίαν των αρχαίων μυστών, ουδέν τούτου αληθέστερον. Το Χάος είναι τέκνον της ανάρχου ουσίας η οποία εγέννησε τον Έρωτα, πρωτότοκον αυτής τέκνον μετά της δημιουργηθείσης ύλης. Το Χάος είναι έρεβος, αλλά άμα τη εμφανίσει του Έρωτος το έρεβος μεταβλήθει εις Φως. Φως και Έρως δύο διακριτικά στοιχεία της υπάρξεως των Θεών. Ο Έρως εγέννησε το Φως, το φως τους Θεούς. Πάσα υποκειμενική του Σύμπαντος υπόστασις είναι αποτέλεσμα του Έρωτος o οποίος κυριαρχεί και δεσπόζει εις πάσαν την φαινομένην Φύσιν. Η Φύσις είναι τέκνον της Aϊδίου ουσίας, αλλά το υποκείμενον αυτής είναι ο Έρως, ο οποίος δια της πανούργου αυτού διανοίας διέπλασε τα Εγώ, αυτά που μετεβλήθησαν εις ανθρωπίνην μορφήν και διεπλάσθη εις Θεάν παντογνώστην. Αυτός είναι ο Έρως.
Η Ηώς είναι η εμφάνισις αυτού εις τα σχηματισθέντα σώματα εις τα οποία έδωσε εις την ζωήν τους Εγώ. Η Ζωή διαφέρει του Εγώ. Το Εγώ είναι αποτέλεσμα του Έρωτος, δια τούτο και παν Εγώ υποκύπτει εις πάσας αυτού τας ορέξεις. Προσωπική και υποκειμενική του Έρωτος ικανότης είναι το μειδίαμά του, το οποίον ενέχει μεγάλην τινά αξίαν δια την φιλοσοφίαν και μικράν δια την ανοησίαν. Πάσα Θεότης υποκύπτει εις το μειδίαμά του. Παν Εγώ αποβλέπει εις αυτά το μειδίαμα την σωτηρίαν του. Γελά ως μυράκιον αναίσθητον και δια του ειρωνικού του γέλωτος δηλητηριάζει πάσαν καρδίαν. Προσέχει πάντοτε να εγκεντρίζει τας ευγενείς καρδίας, ουδέποτε πλησιάζει αυτάς που έχουν ελαττώματα και κακίας, είναι καθαρός ως Ουρανός και λευκοφορεί. Δεν πλησιάζει ποτέ τας ακαθάρτους υπάρξεις καίτοι πολλοί τοιούτου είδους άνθρωποι φαινακίζονται εις το όνομά του. Πας όστις δια της πτέρυγάς του κτυπώμενος ζητεί να καταπνίξει το αίσθημα το οποίον αναφύεται, υποπίπτει εις την δυσμένειάν του και η καρδιά του εσαεί μένει στείρα από αίσθημα αγνότητος. Αρέσκεται να βλέπει τον υπόδουλόν του πιεζόμενον, ανυψούμενον, ταπεινούμενον, αδημονούντα, ενθουσιαζόμενον, γελώντα, στενοχωρούμενον, τρέχοντα, ιπτάμενον ως πτηνόν αναρριχώμενον εις το ύψος του Ουρανού. Ποτέ δεν ανέχεται το ψεύδος, την υποκρισίαν, την αλαζονείαν. Ως είναι καθαρος εις το ένδυμα αυτού, ούτω θέλει και τον ερώντα καθαρόν εις την καρδίαν. Ο διατηρών την καρδίαν καθαράν ουδέποτε εγκαταλείπεται παρά του έρωτος. Εις το γήρας αυτού αγαπά περιπαθέστατα και η ψυχή του συνοδεύεται υπό του Έρωτος εις τον Θεόν όστις μεσολαβεί δια την ελευθερίαν της. Ο αποφεύγων το βέλος του θεωρείται μισητός. Ο θέλων να τον γελάσει παθαίνει ό,τι ο μέγας Ζεύς έπαθεν. Δέχεται να αστεΐζεσαι μαζί του και να χαριεντίζεσαι. Λαμβάνει την διάνοιάν σου, την σφυρηλατεί, την εξευγενίζει και ουδέποτε δέχεται διανοίας αι οποίαι έχουσιν οπισθοδρομικούς, σκοπούς.
Η φράσις «ο έρως είναι ο αρχαιότερος και νεώτερος των Θεών», ως και η φράσις του Schυre ότι «παρευρίσκεται εις τας επιμιξίας των αθανάτων» άλλα δηλώνουν και άλλα εννοούν.
Σπυρίδων Νάγος.
